नमस्कार मित्रांनो! आपल्या दैनंदिन जीवनात आपण टाटा कंपनीचे अनेक प्रॉडक्ट्स वापरत असतो. आपण टाटा मोटर्सच्या कारमध्ये प्रवास करतो, विस्टारा किंवा एअर इंडियाच्या फ्लाइट्सने उड्डाण करतो, ताज हॉटेल्समध्ये थांबतो, वेस्टसाइडमधून कपडे खरेदी करतो, टाटा टीचा चहा पितो, आणि टाटा सॉल्टचा मीठ वापरतो. टाटा स्टील, टाटा पॉवर, टाटा कन्सल्टन्सी सर्विसेस यांसारख्या कंपन्याही आपल्या परिचयाच्या आहेत. एकूण 100 पेक्षा अधिक कंपन्या टाटा ग्रुपच्या अंतर्गत येतात. म्हणूनच, टाटा ग्रुप भारतातील एक अत्यंत प्रसिद्ध आणि यशस्वी कंपनी आहे.
पण, ही कंपनी एकदम मोठी झाली नाही; याला 200 वर्षे लागली आहेत. होय, 200 वर्षे! या लेखात, आपण भारताच्या सर्वात जुन्या व्यवसायिक कुटुंबांपैकी एक असलेल्या टाटा ग्रुपची अनकही कहाणी जाणून घेऊया.
टाटा कुटुंबाची सुरुवात:
कहाणी सुरू होते 1822 मध्ये, म्हणजेच 200 वर्षांपूर्वी. गुजरातमधील एका छोट्याशा गावात, पारसी पुजार्यांच्या कुटुंबात नसरवानजी टाटा यांचा जन्म झाला. लहानपणापासूनच ते वेगळ्या मार्गावर चालणारे होते. त्यांनी आपल्या गावातून बाहेर पडून काहीतरी मोठं करण्याची इच्छा बाळगली.
20 वर्षांचे असताना, नसरवानजी टाटा मुंबईला आले आणि त्यांनी कापूस व्यापाराची सुरुवात केली. या व्यवसायातून मिळालेल्या कमाईने, त्यांनी आपल्या मुलाला सर्वोत्तम शिक्षण दिलं.
जमशेटजी टाटा – व्यवसायाची नवचिंतन:
नसरवानजी टाटांचे पुत्र, जमशेटजी टाटा, शिक्षणानंतर हाँगकाँगला व्यवसाय विस्तार करण्यासाठी गेले. तेव्हा हवाई प्रवास अस्तित्वात नव्हता, फक्त शिपने प्रवास करावा लागायचा. जमशेटजी टाटा यांनी 1859 मध्ये हाँगकाँगमध्ये आपला व्यवसाय सुरू केला.
जमशेटजी टाटा यांनी आपल्या जीवनात अनेक व्यवसाय सुरू केले. त्यांचे एक मोठे योगदान म्हणजे भारतातील पहिले स्टील कारखाना आणि देशातील पहिले 5-स्टार हॉटेल, ताज हॉटेलची स्थापना.
उद्योगांसाठी तत्त्वे:
जमशेटजी टाटा यांनी नागपूरमध्ये पहिले कापूस गिरणी सुरू केली. तेव्हा त्यांनी लक्षात घेतले की कामगार नियमितपणे कामावर येत नाहीत. त्यांच्या मार्गदर्शनासाठी त्यांनी जनरल प्रोव्हिडेंट फंड सुरू केला, ज्यामुळे कामगारांना निवृत्तीनंतर पेन्शन मिळू लागली.
अशा प्रकारे त्यांनी कामगारांसाठी चांगली सोय केली, जी त्या काळात अत्यंत अनोखी होती. यामुळे टाटा ग्रुपचा व्यवसाय केवळ नफा कमावण्यासाठी नव्हे, तर समाजाच्या भल्यासाठी देखील होता.
दोराबजी टाटा आणि जे. आर. डी. टाटा:
जमशेटजी टाटा यांचे पुत्र, दोराबजी टाटा यांनी वडिलांच्या स्वप्नांना पुढे नेले. ते टाटा स्टीलच्या प्रकल्पाचे मुख्य कर्ताधर्ता होते, ज्यामुळे ब्रिटिश साम्राज्याच्या युद्धासाठी स्टील पुरवण्यात टाटा स्टील महत्त्वाची भूमिका बजावली.
त्यानंतर, जे. आर. डी. टाटा, जे आपल्या काळातील एक प्रसिद्ध हवाई शास्त्रज्ञ होते, त्यांनी एअर इंडिया सुरू केली आणि देशातील हवाई क्षेत्रात क्रांती घडवली.
रतन टाटा – नवा अध्याय:
1991 मध्ये, रतन टाटा यांना टाटा ग्रुपच्या अध्यक्षपदी नियुक्त केले गेले. त्याच वर्षी भारतात आर्थिक उदारीकरण सुरू झाले. रतन टाटा यांनी आपला दृष्टिकोन पूर्णपणे बदलला आणि टाटा ग्रुपच्या कंपन्यांच्या भागधारकत्वामध्ये वाढ केली. त्याचबरोबर, टाटा ग्रुपने अनेक आंतरराष्ट्रीय कंपन्यांची खरेदी केली, ज्यात टेटली टी, जग्वार लँड रोव्हर, आणि कोरस स्टील यांचा समावेश आहे.
नॅनो कार – एक क्रांती:
रतन टाटा यांनी एक क्रांतिकारी विचार मांडला, जो सामान्य माणसांसाठी स्वस्त आणि प्रभावी कार उपलब्ध करणे. त्यांनी एक लाख रुपयांची नॅनो कार लॉन्च केली, जी तेव्हा जगातील सर्वात स्वस्त कार होती.
टाटा ग्रुपच्या तत्त्वज्ञानाची मांडणी:
टाटा ग्रुपचे धोरण नेहमीच समाजाच्या भल्यासाठी होते. त्यांनी व्यवसायात अनेक योगदान दिली, जे आजही लक्षात घेतले जातात.
Also Read :Vishal Megamart IPO Review: विशाल मेगामार्ट IPO रिव्ह्यू
निष्कर्ष:
टाटा कुटुंबाची कहाणी केवळ एक व्यवसायाची कहाणी नाही. ती एक तत्त्वज्ञानाची कहाणी आहे, ज्या तत्त्वांवर आजही टाटा ग्रुप कार्यरत आहे. ते केवळ व्यवसाय वाढवत नाहीत, तर समाजाच्या प्रगतीसाठी देखील कार्य करत आहेत.
Quick Information Table:
| विषय | माहिती |
|---|---|
| स्थापना वर्ष | 1868 |
| संस्थापक | जमशेटजी टाटा |
| मुख्यालय | मुंबई, भारत |
| उद्योग क्षेत्र | विविध (स्टील, ऑटोमोब |
